Ο ΣΥΡΙΖΑ και η …Αντιγόνη


Ι

Η επαφή με τα μεγάλα πνεύματα της αρχαίας Ελλάδας ενέπνευσε συχνά αγώνες για πολιτική ελευθερία, σε σημείο που οι αρχές της τσαρικής Ρωσίας, μη μπορώντας να απαγορεύσουν εντελώς τις κλασικές σπουδές, επιχείρησαν να αντιμετωπίσουν την επαναστατική τους επίδραση περιορίζοντάς τες στο αβλαβές κανάλι της ερμηνείας του κειμένου λίγων επιλεγμένων συγγραφέων, αντί να αφήνουν ελεύθερη την περισσότερο επικίνδυνη διέξοδο της εκπαίδευσης στην αρχαία πολιτική θεωρία.[1] Είχε διαγνώσει, λοιπόν, και ο πρώτος τυχών παράσιτος της τσαρικής Αυλής, ότι οι μεγάλοι τραγικοί ποιητές όπως και οι Σοφιστές αντιπροσώπευαν έναν κίνδυνο για το καθεστώς τους, ότι υπάρχει ένας δεσμός που ενώνει τις πολιτικές και κοινωνικές ιδέες των αρχαίων Ελλήνων με την ελευθερία, ένας δεσμός που δεν θα σπάσει ποτέ. Τα προβλήματα που ετέθησαν τότε, κυρίως, από τους Σοφιστές, δεν έπαψαν ποτέ να είναι επίκαιρα στην ιστορία της ανθρώπινης σκέψης ως τις ημέρες μας. Ακόμη και επαγγελματίες φιλόλογοι συζητούν σήμερα την σύγκρουση ανάμεσα στις σοφιστικές και πλατωνικές απόψεις σε τόνους που αρμόζουν όχι τόσο στην ψυχρή έρευνα όσο σε εμπαθή φατριασμό. Ο Μ. Gigante εκτιμά πως «οι θεωρητικές βάσεις της γενικής θεωρίας για τον νόμο στον εικοστό αιώνα αποτελούν ανακεφαλαίωση των σκέψεων της ελληνικής Σοφιστικής του πέμπτου (5ου ) αιώνα π.Χ».[2]
Τα προβλήματα που ετέθησαν, οι αμφιβολίες που ξύπνησαν, δεν καταλάγιασαν πια ποτέ, περνώντας μέσα από την ευρωπαïκή πνευματική ιστορία ίσαμε σήμερα. Σύμφωνα με τον Ηölderlin, «σ’ εκείνους τους ανθρώπους δόθηκε το προνόμιο να μην ησυχάζουν σε καμιάν θέση».[3] Η δυναστεία των Ρομανώφ εξέλιπεν εδώ και  έναν αιώνα. Τούτο, όμως, δεν σημαίνει ότι εξέλιπαν και οι λαθραίοι συνεχιστές του έργου τους! Το πανελλήνιο πληροφορήθηκε έκπληκτο ότι το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής εισηγήθηκε στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα τον εξοβελισμό της διδασκαλίας της Αντιγόνης από την διδακτέα ύλη του Λυκείου. Τούτο το γεγονός, αυτό καθαυτό, έχει την αυτοτελή σημασία και αξία του: ποτέ του δεν επρόκειτο να προτείνει κάτι τέτοιο το πιο πάνω όργανο αν είχε υπόψη του την ρητή, ανυποχώρητη αρνητική θέση της κυβέρνησης. {Το διακήρυξε και το δίδαξε ο Αναξαγόρας: όψις αδήλων τα φαινόμενα. – Αυτά που δεν φαίνονται τα βλέπουμε μέσω αυτών που φαίνονται -}.